Staatscourant 19 maart
1998
|
Commentaar van Thomas
Cool, 28 maart 1998
De werkafspraak tussen Hans, Auke en mij is dat ik de wetenschap bedien en zij het grote publiek. Deze recensie vraagt een antwoord van mij. |
Hans Hulst en Auke Hulst
(m.m.v. Thomas Cool):
Werkloosheid en armoede. De oplossing
die werkt, Thesis Publishers, Amsterdam, 1998, ISBN 90 5170 447 x, Prijs:
f 24,90
|
Beter geen haakjes rondom me. |
Het is opmerkelijk op hoeveel plaatsen er in Europa en de Verenigde Staten wordt gediscussieerd over mogelijkheden om de werkloosheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt te bestrijden. Het boek "Werkloosheid en armoede, een oplossing die werkt" past duidelijk in deze discussie. | Opmerkelijk? Niet echt. CPB-ers
Van Schaaijk (ESB 1983), Bakhoven (ESB 1988) en Cool (CPB 1990) constateerden
dat binnen het huidige stelsel de werkloosheid aan de onderkant structureel
en groeiende is. Dat deze werkloosheid niet aan technologie of globalisering
lag, was toen ook al duidelijk. Zo wist ik in 1989/90 dat het probleem
niet weg zou gaan, en dat mijn analyse actueel zou blijven. Dus ik zit
(on-) geduldig te wachten totdat bij anderen het kwartje valt.
(Toets der empirie: de voorspelling is uitgekomen.) (De subtitel is overigens "de oplossing" en niet "een oplossing".) |
Het is een helder geschreven boek met het karakter van een vlugschrift - zeer vlot leesbaar en soms demagogisch op het humoristische af. | Ik heb echt mijn best gedaan om dit te beperken, maar bij samenwerking is het geven en nemen. Journalisten stellen andere eisen dan wetenschappers, zie de verantwoording in het boek. |
In dat boek zijn de opvattingen van | ‘Opvattingen’ kan lezen als ‘politieke opvattingen’ en het is: ... de wetenschappelijk verantwoorde analyse van de ex-CPB econometrist ... |
Thomas Cool verwoord door de journalisten Hans en Auke Hulst. | |
Overigens zijn sommige van zijn gedachten wel erg summier uitgewerkt. | Het is maar een publieksboekje van 115 kleine pagina’s! Er wordt verwezen naar mijn internet site http://www.can.nl/~cool, en daarvan kan men weer roepen dat het uitvoerig is... De recensent kan beter zeggen: de analyse wordt met grote verfstreken beschreven, hetgeen nuttig is voor het overzicht dat dit boekje de gewone burger moet brengen. Ook al hapt de deskundige soms naar adem omdat er blijkbaar veel is dat hij nog nader moet bestuderen. |
Wat inhoud en benadering betreft sluit het boek aan bij "Rewarding Work", het recent verschenen boek van de Amerikaanse econoom Phelps, waarin deze subsidie bepleit van banen in de particuliere sector. | M.i. is het verwarrend om er nu
al anderen bij te halen. Bespreek eerst het boekje.
Maar t.a.v. Phelps:
|
Minimumloon te hoog
Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel worden de symptomen geschetst van de huidige werkloosheidssituatie. Een van de conclusies is dat in Nederland ongeveer twee miljoen mensen - een kwart van onze beroepsbevolking - zouden kunnen en willen werken, maar daartoe door de arbeidsmarkt niet in staat worden gesteld. Dit enorme aantal wordt echter niet onderbouwd |
|
- zonder dat ik wil ontkennen dat de officiële cijfers de situatie zeker onderschatten. |
|
Bij de symptomen wordt overigens
terecht aandacht geschonken aan de vicieuze cirkel rond werkloosheid, armoede
en criminaliteit en aan het belang van werk als sociale factor. Deze problematiek
wordt vaak onderbelicht in de economische discussie - waarbij het bovengenoemde
boek van Phelps een opmerkelijk gunstige uitzondering is.
In het tweede deel van ‘Werkloosheid en armoede’ worden de oorzaken van de werkloosheidsproblematiek geanalyseerd. Welnu, deze is zeer eenvoudig aan te wijzen: het minimumloon is te hoog! |
Waar de directie van het Centraal Planbureau mij ook gebreideld heeft t.a.v. mijn analyse t.a.v. het theorema van Arrow, sta ik tamelijk machteloos. Dat is zo complex, daar kan de buitenwacht niets mee. En: het verhaal moet niet alleen zijn uit te leggen, maar wanneer ik ook maar 1 foutje zou maken, word ik door de collega’s weggekegeld¼ Dus het is een verhaal dat staat. |
De reden daarvan ligt in ons belastingstelsel: door de wens de marginale tarieven te verlagen is noodgedwongen de belastingvrije voet ook verlaagd en derhalve het tarief voor het minimumloon verhoogd. | Met de laatste zin (‘en derhalve’) zal de lezer moeite hebben. Suggestie: maak er een aparte zin van, of schrap het gewoon. |
Omdat het netto-minimumloon een
levensvatbaar inkomen moet opleveren, is daardoor het bruto-minimumloon
veel te hoog uitgevallen. Daardoor worden veel mensen werkloos. De remedie
is even eenvoudig: stel een belastingvrije voet in die overeenkomt met
een aanvaardbaar bestaansminimum, en stel het netto-minimumloon hieraan
ook gelijk. Mensen die het minimumloon verdienen hoeven dan geen belasting
te betalen. Maar omdat dat mensen zijn die nu geen werk hebben, en dus
nu ook geen belasting betalen, is dit pure winst. De voordelen van de oplossing
worden nog verder uitgewerkt in het derde deel van het boek.
Bij deze analyse en oplossing zijn uiteraard de nodige kanttekeningen te plaatsen. Ten eerste is in Nederland bepaald niet overtuigend aangetoond dat de hoogte van het minimumloon de hoofdoorzaak is van de werkloosheid. Ook de auteurs onderbouwen deze stelling niet. |
Zie mijn home page voor de diverse verwijzingen: bijv. de wiskundig-economische stelling met bewijs in herleide vorm: On the political economy of employment in the welfare state |
Het probleem is juist dat in de huidige situatie in Nederland bij loononderhandelingen werkgevers en werknemers bijna geen gebruik maken van de loonschalen op en vlak boven het minimumloon. Dan is het ook niet duidelijk waarom een verlaging van het minimumloon zou leiden tot volledige werkgelegenheid. | Je tegenwerping is erg flauw,
en niet logisch.
Dus: het is voor de Nederlandse situatie wel bewezen dat het WML van belang is! Dit is een bewijs op logische gronden. Jij verwijst naar statistische studies, die echter niet relevant zijn omdat de statistiek alleen de huidige situatie laat zien. |
In de Verenigde Staten is het probleem dat de loonhoogte waarbij volledige werkgelegenheid optreedt ligt beneden een aanvaardbaar bestaansminimum (vandaar Phelps zijn pleidooi voor loonkostensubsidies). |
|
Tot slot blijft onduidelijk wat de financiële consequenties zijn van het verhogen van de belastingvrije voet van rond de 5.000 gulden naar rond de 18.000 gulden - ook hierover wordt merkwaardig genoeg door de auteurs met geen woord gerept. |
/Nederlands/TPnCPB/TPnCPB.html |
Onmogelijk en gevaarlijk
Een interessant alternatief wordt gepresenteerd in een artikel van Graafland en De Mooij in de Economisch Statistische Berichten van afgelopen februari. Op basis van berekeningen met het MIMIC-model van het Centraal Planbureau stellen zij dat een belastingkorting voor laaggeschoolde werknemers het meest effectief is. |
Neen, het debat in Nederland is,
zoals gezegd, gemankeerd. Graafland en De Mooij rekenen niet door wat ik
voorstel. Er zijn hier mijnenvelden van terminologische verwarringen.
Bijv. Graaflands ‘verhoging’ van de belastingvrije som betekent gewoonlijk ook een verdubbeling voor gezinnen, namelijk via de overheveling van de belastingvrije som van niet-werkende partner naar de werkende partner. Dat is nodeloos duur. Mijn voorstel t.a.v. de voet zit anders in elkaar. |
De auteurs van ‘Werkloosheid en armoede’ bepleiten overigens in een merkwaardig zijpad voor een versterking van de onafhankelijkheid van het CPB, door dit onder te brengen bij een Economisch Hof dat ook een veto zou mogen uitspreken over de Rijksbegroting. Dit lijkt mij een staatsrechtelijk onmogelijke, en ook zeer gevaarlijke ontwikkeling. |
Zie een voorbeeld van wat de grondwetswijziging zou kunnen inhouden in: A constitutional amendment for an Economic Supreme Court Je kunt niet voorbijgaan aan de problemen die het boekje noemt t.a.v. het CPB. Herinner je je van een paar jaar geleden dat Bolkestein de suggestie deed tot 2 CPB’s ? Ik pak het, meen ik, fundamenteel correct aan: logisch, democratisch, optimerend, weldenkend, etc. |
Al met al lijkt het voorstel dat in dit boek wordt gedaan niet erg uitgewerkt en waarschijnlijk ook niet houdbaar. |
|
Maar de wijze waarop het voorstel wordt gemotiveerd kan de lezer wel inspireren om daar verder over na te denken. | Hou deze gedachte vast: het boekje is bedoeld om een groter publiek inzicht te geven in wat volgens ex-CPB econometrist Thomas Cool de echte discussie is (welke in het debat onder economen gebreideld danwel genegeerd wordt). |
En in veel van de zijpaden | Waarom nou weer ‘zijpaden’ ? |
die bij de presentatie van het voorstel in dit boek worden bewandeld benadrukken de auteurs terecht de verwevenheid van de problematiek van inactiviteit met problemen rond sociale zekerheid, werkethos, veiligheid en gezondheidszorg. Dit alles maakt dat het een boek is dat toch de moeite waard is om gelezen te worden. |
|
Prof. dr. Joan Muysken | drs. Th. Cool (door het onheuse ontslag door de directie van het CPB helaas nog niet kunnen promoveren en hoogleraar kunnen worden. Maar goed, Keynes was dat ook niet, wat op een wat rare manier toch een geruststelling is.) |
Nog in het algemeen
Het valt op dat er niets gezegd wordt over de dynamische marginaal. Zie ook het paper dat ik voor de EEA heb ingediend: The dynamic marginal tax rate. Mijn analyse is hier minstens zo fundamenteel als die t.a.v. de voet en de multiplier daarbij.
Hier kan men als volgt redeneren:
Denkelijk kan de lezer dezes nog zijn of haar voordeel doen met mijn artikel in de CBS-bundel uit 1996 t.a.v. de Nederlandse Arbeidsmarktdag 1995. Hier laat ik zien dat de conventionele analyse t.a.v. marginale tarieven voortkomen uit een statisch model, en dat mijn analyse voortkomt uit een dynamisch model (dat spoort met het gebruik van een Phillipscurve): Belastingstructuur, inflatie en werkloosheid.
E.e.a. heeft een ingrijpende betekenis. Ik spreek daarom
niet voor niets over een nieuwe economische synthese.