Harry van Wijnen: ook onbetrouwbare journalistiek

1

De NRC publiceerde in 1992 het "profiel van Gerrit Zalm" met als titel "De enige linkse liberaal van Nederland", NRC 14/9/92.

De titel op zich zullen velen opmerkelijk vinden waar het VVD verkiezingscongres begin 1998 de afschaffing van het minimumloon tegenhield, en Zalm - voorstander van die afschaffing - in protest 'De Internationale' begon te zingen.

Vanzelfsprekend is er meer aan de hand. In reactie op genoemd NRC stuk schreef ik de redactie dat men er weinig van begrepen had, en dat Zalms advies tot een geleidelijke invoering van een (laag) basisinkomen (afgezien van het weinig sociale karakter) ook een cover-up was van breidel van de wetenschap.

Harry van Wijnen had maar één reactie: dit kan niet waar zijn, en moet uit persoonlijke rancune voortkomen ! Zijn brief:

NRC Redactie Opinie 17 september 1992

Zeer geachte heer Cool,

Het stuk dat u ons stuurde heb ik op grond van kwalitatieve overwegingen moeten afwijzen. Voor zakelijke kritiek staan wij open, voor zakelijke kritiek vermengd met ad hominem-elementen niet.

Het staat u vrij om met iedereen van onze krant naar aanleiding van deze afwijzing te praten, maar ik heb daar geen trek in omdat ik vermoed dat u grieven hebt tegen het CPB of zijn directeur, en daarin ben ik niet geïnteresseerd.

Hoogachtend,

H.A. van Wijnen

Chef redactie opinie

cc. Hoofdredactie

In Trias Politica & Centraal Planbureau p151 verklaar ik nog nader:

"Ad hominem is wanneer op de persoon gespeeld wordt. Bijvoorbeeld van iemand zeggen dat hij niet over economie kan meepraten omdat hij ‘maar’ bakker of tuinman is. Ik heb voorgesteld de bijdrage door een universitair logicus te laten toetsen doch daarop geen reactie gekregen. Mijn vermoeden is dat juist Van Wijnen een ad hominem toepast: de ontslagene mag niet zeggen dat hij ontslagen is."

Maar goed, de NRC heeft niet over Trias Politica & Centraal Planbureau gepubliceerd. Dus het zich afsluiten voor degelijke logica is een structureel probleem daar.

NB. Ik heb Van Wijnen nooit ontmoet. Collegae en vrinden kunnen hem persoonlijk betrouwbaar vinden maar mij gaat het nu om de krantenlezers die wensen dat de krant betrouwbaar over zo'n portret van Zalm rapporteert.

2

Het CMHF organiseerde op 28 juni 1993 een congres over ‘Wat mogen ambtenaren zeggen’.

EZ-journaal van 14 juli bericht daarover:

"NRC-Journalist Van Wijnen was in zijn archief gedoken, op zoek naar artikelen over uit de school klappende ambtenaren en lekkende ministers. De zoektocht sterkte hem in zijn overtuiging dat het symposium eigenlijk overbodig was. ‘Het is een non-issue. Het gebeurt zo zelden dat ambtenaren uit de school klappen, dat er eigenlijk geen zinnig woord over te zeggen is.’"

Die laatste redenering is apert onzinnig. Logisch: wellicht juist omdat dingen niet goed geregeld zijn, wordt er veel gezwegen, en zal het archief mogelijk minder bruikbaar materiaal bevatten.

Vervolgens: hoezo, dat er nauwelijks gelekt wordt, of dat ambtenaren naar buiten treden met andere opinies dan het beleid ??? (Zie bijv. ook het proefschrift van Mark Bovens.)

Tevens rapporteert EZ-Journaal (overigens kritisch blijven t.a.v. deze spreekbuis van EZ):

"‘Vrienden van Couzy vertelde[n] me dat deze loyaliteitsverklaring was afgedwongen’," aldus Van Wijnen. "Zoiets vind ik betreurenswaardig. Ik vind het niet meer dan normaal dat de ambtenaar zijn minister niet al te vaak voor de voeten loopt, maar kritische geluiden moeten worden gehoord."

Dit lijkt loffelijk. (Het spoort ook met mijn positie, zie mijn stukje over ‘Couzy’). Maar dan, Van Wijnen heeft net in 1992 een stukje van een ambtenaar met een andere visie tegengehouden van publicatie bij de NRC ! En zie wat hij t.a.v. Docters van Leeuwen schrijft, in 1998:

3

In de NRC 3 februari 1998 evalueert Van Wijnen het conflict tussen minister Sorgdrager en PG Docters van Leeuwen. De laatste heeft zijn minister beslist niet ‘al te vaak voor de voeten gelopen’ (citaat van hierboven). Van Wijnen roemt Docters van Leeuwen op vele punten, doch oordeelt:

"Dat neemt niet weg dat Docters van Leeuwen zijn eigen glazen heeft ingegooid. De ‘super-pg’ heeft een cruciale beoordelingsfout gemaakt door persoonlijke belangen (van Stenhuis, die een arbeidsrechtelijk geschil met de minister had) te verwarren met de institutionele belangen van het college van procureursgeneraal. Die beoordelingsfout zal hem duur te staan komen, (….)"

Terwijl Docters van Leeuwen zegt dat een onderzoek is gewenst opdat de feiten boven water komen, kan Van Wijnen niet wachten, en moet hij reeds zijn mening geven. Een mening die haaks staat op zijn stellingname op het CMHF congres. Hij gebruikt hier ook het pejoratieve ‘beoordelingsfout’, terwijl Docters van Leeuwen vooralsnog (mogelijk) slechts een andere mening heeft geventileerd dan die van de minister. (Het wachten is op de feiten, tot Sint Juttemis, want de politiek houdt zo’n onderzoek tegen.) Vermoedelijk met instemming van Van Wijnen, want anders zou hij zijn mening moeten herzien.

4

Harry van Wijnen:

Aan de ene kant vermoedelijk door velen gerespecteerd en gewaardeerd.
Aan de andere kant: Hij heeft zijn mening klaar, gooit opinies door elkaar en maakt er een rommeltje van, hij studeert niet op de zaak, hij luistert niet (naar het advies dat hij moet studeren). En hij faalt als journalist om een zeer belangrijk punt t.a.v. het CPB niet in de krant te zetten.

Van Wijnen zal mijn constatering van deze kloof wel als een persoonlijke ‘grief’ van mijn kant opvatten. Neen, het is een protest van een wetenschapper tegen misrepresentatie in de media.

Mensen die meer willen begrijpen van "Hitler’s willing executioners" moeten de psychologie van de cognitieve dissonantie eens bestuderen. Als basis adviseer ik het lezen van Elliot Aronson’s "The Social Animal", Freeman. En alstublieft, schrik nu niet dat hier de naam "Hitler" valt. Het is momenteel anno 1998 wel degelijk de situatie dat miljoenen mensen honger lijden etc. etc. en ik stel voor dat we de wereldproblemen centraal stellen en niet het roze wereldbeeld van incompetente lieden.

Thomas Cool
28 februari 1998

Addendum 2018: Bij de Raad voor de Journalistiek voelde de NRC zich niet aangesproken, zie hier. Bij NWO Bessensap 2013 wees ik op de kloof tussen redacties economie en redacties wetenschap.