Merkies staat in de rechtszaak tegen Spekman gewonnen

Thomas Colignatus, 7 december 2013

Op 29 november 2013 deed de Amsterdamse rechtbank uitspraak in het volgende kort geding en gaf daarvan deze "inhoudsindicatie": "De voorzieningenrechter heeft vandaag de vorderingen van Europarlementariër Judith Merkies tegen de PvdA en partijvoorzitter Spekman, afgewezen. Merkies had rectificatie geëist van uitlatingen die Spekman deed in het Radioprogramma Tros Kamerbreed en in een e-mail aan de partijleden. Spekman zei daarin dat het partijbestuur Merkies aanrekent dat zij geen prioriteit heeft gegeven aan terugbetaling van een deel de dagvergoedingen van het Europarlement, waartoe zij als inwoonster van Brussel volgens een interne Gedragscode van de PvdA verplicht is, en dat dit een rol heeft gespeeld bij de beslissing haar niet als kandidaat toe te laten voor het lijsttrekkerschap. Merkies vindt de kritiek onterecht, omdat de Commissie Naleving Gedragscode onlangs nog heeft geoordeeld dat zij conform de regels en integer heeft gehandeld. Volgens de rechter neemt dat niet weg dat de handelwijze van Merkies, die als politica een dikkere huid moet hebben dan een ‘gewone’ burger, mag worden bekritiseerd. De partijvoorzitter heeft daarbij geen grenzen overschreden." Het vonnis staat hier op rechtspraak.nl en hier is mijn commentaar.

De rechter gaf niet aan hoe het vonnis had geluid wanneer Merkies een gewone burger was geweest die tegen deze aantasting van de goede naam verzet aantekende. Het verschil blijft daarom eigenlijk vaag. Hierdoor ontstaat het volgende probleem:

1. Zorgvuldige lezing van het vonnis toont dat Merkies inhoudelijk glansrijk gewonnen staat.
2. Het argument van de dikkere huid is bizar. Weliswaar doen politici er goed aan om in het maatschappelijk debat over een dikkere huid te beschikken, maar je kunt dat niet als eis opleggen, terwijl juist van een bestuur zorgvuldigheid vereist moet worden. Laster kun je helemaal niet accepteren. De rechter had juist van Spekman moeten constateren dat deze zich als politicus gedroeg en dus niet als zorgvuldig bestuurder, en de rechter had diens suggestieve woordkeus streng moeten afstraffen.
3. Zou Merkies doorgaan met de bodemprocedure dan zou zij de rechtszaak dus in alle redelijkheid moeten winnen, behalve wanneer deze volgende rechter andermaal het bizarre argument van de dikkere huid hanteert.
4. Merkies was drie jaar geleden ook al met voorkeursstemmen gekozen. Zij hoopte dat een kandidatuur voor herverkiezing mogelijk was zodat zij andermaal met voorkeursstemmen gekozen kon worden. Laat het oordeel toch aan de kiezer, dacht ze. Dit democratisch scenario kan nu alleen nog plaatsvinden wanneer er een wonder geschiedt. Merkies staat door het huid-argument te kijk als verliezer en als prinses op de erwt die niet tegen kritiek kan. Echter, wie in werkelijkheid te kijk staat is de rechter die met zijn bizarre visie op de huid van politici de democratie saboteert. Straks heeft Merkies de bodemprocedure gewonnen maar kan zij niet meer verkozen worden.

Merkies heeft na het vonnis vier weken om te besluiten of ze de bodemprocedure inderdaad doorzet. Moet ze gokken of ze straks een rechter treft die het wel begrijpt, of moet ze de kwestie maar laten schieten ? Ze heeft rechten gestudeerd, en het zou een wonderlijke situatie zijn wanneer een meester in de rechten meent dat je je niet op rechters kunt verlaten.

Een wonder. Het zou inderdaad een wonder zijn wanneer de leden van de PvdA het vonnis gaan bestuderen en inzien dat hun voorzitter de zaken verkeerd voorstelt en dat de rechter heeft gedwaald door dit toe te staan. Het PvdA Congres van 15-16 februari 2014 kan de zaak nog rechtzetten. Het navolgende geeft een leeswijzer t.a.v. het vonnis. Bekijk deze punten namelijk:

1. De Gedragscode spreekt over een financiële afrekening aan het eind van het mandaat oftewel de zittingsperiode, en dit betreft dus mei 2014 en niet juli 2013 zoals Spekman afgelopen zomer als nieuwe eis voor herverkiezing invoerde. [Zie punt 2.5g in het vonnis, of in mijn commentaar punt (1).] Inderdaad heeft de PvdA de Gedragscode in oktober 2013 aangepast met de extra regel dat er jaarlijks verrekend moet gaan worden. Maar dat betekent dat van Merkies achteraf gevraagd wordt om zich te houden aan een later ingevoerde regel. Welke waanzin is er in Spekman gevaren ?
2. De Gedragscode spreekt over reductie van een vergoeding "tenzij aantoonbaar extra kosten worden gemaakt". De Commissie Naleving beperkt dit tot de woonplaats want voegt terluiks een extra term in: "tenzij er aldaar aantoonbaar extra kosten worden gemaakt". [Vergelijk namelijk punten 2.5 en 2.6 in het vonnis, mijn commentaar punt (1).] Het was niet onredelijk van de in Brussel wonende Merkies om voor te stellen de gelden te behouden voor partijwerkzaamheden, zoals een pied-à-terre in Nederland of een extra medewerker. Het is verstandig van haar dit eerst voor te stellen in plaats van die kosten te maken en achteraf te ontdekken dat die niet geaccepteerd worden. Spekman had de Gedragscode erop na moeten lezen en Merkies tegen deze verkeerde lezing door de commissie moeten beschermen.
3. De kritiek van Spekman was dus onterecht maar hij heeft dit bovendien in de context van de integriteit geplaatst en daarmee die twee zaken met elkaar verbonden. Dat is lasterlijk. Aan de leden schrijft hij: "Het partijbestuur rekent het Judith aan hoe zij is omgegaan met afspraken waarvoor zij heeft getekend en die de partij van belang vindt." Alsof zij zich niet gehouden heeft aan waarvoor zij getekend heeft. Voor Tros Kamerbreed: "kijk integriteit voor ons als Partij van de Arbeid is gewoon een belangrijk onderwerp, en we willen dat dat goed gaat". Alsof wat Merkies deed daarin niet paste zodat ze geen tweede termijn kon krijgen. [Zie punten 2.18 en 2.19 in het vonnis, mijn commentaar punt (6).]
4. De rechter maakt [in punt 4.7, mijn commentaar punt (11)] terecht onderscheid tussen enerzijds wat Spekman zegt en anderzijds waartegen Merkies bezwaar maakt, namelijk de suggestie van gesjoemel. Vervolgens verwerpt de rechter die suggestie van gesjoemel, omdat gedaagde alleen kan worden gehouden aan wat hij gezegd heeft. Inderdaad heeft Spekman het woord "gesjoemel" niet gebruikt. Toch is de redenering van de rechter niet juist. De rechter leeft in een wereld waarin suggesties niet bestaan. Maar die bestaan wel degelijk. Een onuitgesproken implicatie is een suggestie. Wat Spekman zegt leidt logisch tot die suggestie van gesjoemel. Juist ook omdat hij de zaak in de sfeer van integriteit trekt. Spekman had andere bewoordingen moeten kiezen waardoor die suggestie vermeden werd. Hij had bijvoorbeeld kunnen zeggen: We hebben een nieuwe regel ingevoerd, die daarvoor nog niet bestond, dat jaarlijks terugbetaald moet worden; die regel heeft de kandidaat niet toegepast, en ze had maar in de glazen bol moeten zien dat we die regel achteraf zouden gaan invoeren. Klaar. Helder. Zonder suggestie van gesjoemel.

De PvdA adviseer ik een advocaat die niet alleen blij is met een gewonnen zaak maar ook één die kijkt waarom "gewonnen" is.

Mijn advies aan Judith Merkies is de integriteit voorop te stellen. Voor haar zal de verleiding groot zijn de zaak nu te laten varen, te kiezen voor rust, en te hopen dat de PvdA na enige tijd "de hand over het hart strijkt" en "haar vergeeft". Over vijf jaar kan deze affaire dan als een misverstand worden afgedaan. Mij lijkt dat een gevaarlijke verleiding, waardoor haar integriteit corrumpeert en zij zichzelf niet meer in de spiegel kan kijken. Het is bijv. dubieus dat de andere PvdA-kandidaten accepteren hoe Merkies behandeld wordt. Zou u op deze manier gekozen willen worden, waarin een partijgenoot-concullega zo mishandeld wordt ? Wilt u vertegenwoordigd worden door personen die dit wel accepteren en zwijgen ? De PvdA-lijsttrekkerverkiezing is zo een aanfluiting, en wanneer je zo’n aanfluiting accepteert dan, nou ja, krijgt het land of Europa de bestuurders die het verdient.

Mijn advies aan Merkies is heel precies aan te geven wat de laster is, vervolgens partijgenoten hiervan op de hoogte te stellen, en te vragen of men bereid is gezamenlijk te bepleiten dat een hoge commissie wordt ingesteld, met eventueel het opnieuw houden van de lijsttrekkerverkiezingen maar in ieder geval een uitspraak van het congres van 15-16 februari 2014. Mochten de partijgenoten haar integriteit niet steunen, dan lijkt het me logisch de PvdA te verlaten, niet alleen wegens de geestelijke gezondheid maar je wilt toch ook niet aan tafel zitten men mensen die je zo behandelen. Zoals iedereen van buiten de PvdA doet kun je de waanzin en het ellebogenwerk van de PvdA ook van buitenaf bestrijden.

Er bestaat het veel belangrijkere probleem van samenwerking in de EP-fractie. Er is crisis in Europa en wat doet de PvdA EP-fractie daaraan ? Dit punt verdwijnt nogal uit de aandacht door Spekman’s verwijzing naar de financiële afdracht. Nu Spekman’s politieke manipulatie van de aandacht wegtrekken en iemand kapotmaken verhelderd is kan dit veel belangrijkere punt de aandacht krijgen die het verdient. Elsevier 7 december 2013 p20: "Judith Merkies vond dat de persvoorlichter wel erg veel tijd stak in de delegatieleider Berman en niet in Bozkurt en Merkies. Toen bleek dat de voorlichter een relatie had met delegatieleider Berman, sloeg de vlam in de pan. Natuurlijk werd Berman voorgetrokken, was de conclusie van Merkies." De voorlichter werd uiteindelijk ontslagen en kreeg een gouden handdruk mee. Mijn overzicht van de kwestie staat hier.

De Adviescommissie Kandidaatstelling onder leiding van Job Cohen adviseerde om "schoon schip" te maken ten aanzien van alle drie zittende delegatieleden. Dat is een ferm advies maar ook raar: Iedereen moet weg, ook een goede, omdat iedereen weg moet. Spekman ontkent dan ook terecht dat hij die term heeft overgenomen. Maar feitelijk maakt hij wel schoon schip want hij herkandideert niemand. De overwegingen hieromtrent verdienen nader ontrafeld te worden. Wanneer Merkies prioriteit heeft gegeven aan de crisis in Europa en de miljarden euro’s die hierin omgaan, op de plaats waar het toe doet namelijk in het EP, en dus geen prioriteit heeft kunnen geven aan die onnozele euro’s die ze heus wel zou afdragen, en wanneer ze zich op behoorlijke wijze heeft ingezet t.a.v. de crisis in Europa maar dit komt niet over het voetlicht bijvoorbeeld doordat Berman en de voorlichter hier dwars hebben gelegen: dan verdient dit verheldering. Maak de stukken van de Adviescommissie en de interne Beroepscommissie openbaar, netjes geanoniemiseerd zoals de Amsterdamse rechtbank heeft gedaan. Dit mag zeker geen bezwaar zijn wanneer de PvdA serieus meent dat het argument van de dikkere huid der politici valide is. Nu de PvdA zo met iemand omgaat, zoals ten aanzien van de financiële afdracht is gebleken, verdient men niet langer het voordeel van de twijfel ten aanzien van de zorgvuldigheid in deze kwestie in het geheel.

In Nederland speelt laster regelmatig een uiterst kwalijke rol. Zie het boek "Zonder Professoren", naar aanleiding van de laster tegen Willem Frederik Hermans en de laster tegen Pim Fortuyn, met het advies tot een parlementaire enquête naar de rol van laster in de Nederlandse samenleving.