Suggestie voor het Economenpanel van MeJudice

1 mei 2013

Is het Centraal Planbureau voldoende verankerd in de wetenschap ?

Stelling 1: Voor de beheer van de economie van het land is een wetenschappelijke basis cruciaal. Nederland leerde die les in de Grote Depressie in de jaren ’30 die een voedingsbodem voor de Tweede Wereldoorlog was. Voor de aanpak van de huidige economische crisis is de wetenschappelijke basis ook essentieel. De economie is juist in crisis en de crisis is verergerd doordat die wetenschappelijke basis onvoldoende was. Opmerkelijk is dat deze lessen gelden voor alle democratische landen, over ruimte en tijd.
 

Stelling 2: In de huidige wet is het Centraal Economisch Plan (CEP) een regeringsdocument, en is de gedachte dat het de wetenschappelijke basis voor de begroting vormt, later nader uitgewerkt in de Macro-Economische Verkenning (MEV). Tegelijkertijd heeft het Centraal Planbureau slechts een positie als adviseur. Dit is innerlijk tegenstrijdig zodat de begroting in de praktijk toch weer zijn basis in de wetenschap verliest. Deze tegenstrijdigheid wordt opgelost met de nieuwe instelling van een Economisch Hof, met de grondwettelijke taak om vanuit de wetenschap toe te zien op de kwaliteit van de informatie in de begroting, en de bevoegdheid de begroting met een veto te treffen wanneer de informatie wetenschappelijk ondeugdelijk is. Een definitie van wat een Economisch Hof zou kunnen zijn staat in een voorbeeld-amendement op de grondwet in bijlage G op pag 143 van De Ontketende Kiezer (2003).
 

Stelling 3: Het CPB is momenteel onvoldoende verankerd in de wetenschap door de zwakke wetgeving terzake. Wellicht is in de beginjaren een goede reputatie opgebouwd maar de structurele zwakte gaat zich wreken, zeker wanneer spannende tijden aan breken. We zien het misgaan bij: (a) de benoeming van een niet-wetenschappelijk ambtenaar Gerrit Zalm in 1988 tot onderdirecteur en in 1989 tot directeur van het CPB, (b) de censuur van de wetenschap door Zalm vanaf 1990 en het machtsmisbruik t.a.v. een ontslag, (c) het falen van beroepsprocedures die klaarblijkelijk niet op wetenschap zijn gericht, (d) het falen van de wetenschappelijke visitatiecommissies die dit als ‘oud’ zien terwijl het een doorgaande censuur is, (e) het falen van de Centrale Plancommissie terzake, (f) de nieuwe benoeming van een niet-wetenschappelijk ambtenaar Laura van Geest tot directeur van het CPB per 1 augustus 2013. De begrotingen die tot stand zijn gekomen onder DG Rijksbegroting Van Geest waren in een alternatief denkbare wereld door een Economisch Hof waarschijnlijk vernietigd geworden maar worden nu paradoxaal genoeg gezien als een succes dat een benoeming tot directeur CPB zou rechtvaardigen. Een en ander laat zich zonder parlementaire enquête denkelijk niet bewijzen maar kan wel meegenomen worden in een risico-analyse, dat men er verstandig aan doet het risico niet te willen lopen. Nadere informatie http://thomascool.eu/Thomas/Nederlands/TPnCPB/Brieven/2013-04-27-AanLauraVanGeest.html 
 

Stelling 4: Een parlementaire enquête is een instrument voor de Tweede Kamer ten behoeve van het inwinnen van informatie voor wetgeving. Het parlement zou zich de CPB-kwestie moeten aantrekken en kan het beste een parlementaire enquête instellen waarin, gezien de gevoeligheid van de materie, getuigen onder ede kunnen worden gehoord. De enquête kan zich het beste richten op de massale werkloosheid sinds 1972 en de rol daarbij van het CPB, de wetenschappelijke verankering van het instituut, en de wenselijkheid van een Economisch Hof. 
 

Stelling 5: Nederlanders zouden er goed aan doen te kijken naar het advies tot een parlementaire enquête: http://www.ipetitions.com/petition/pe_werk_cpb. Dat hoogleraren economie tot op heden eigenlijk niet getekend hebben, zegt weinig, zie de analyse dat de hoogleraren economie zijn te ontslaan wegens collectief falen ten aanzien van de integriteit van de economische wetenschap in Nederland.